ตกขาว หมายถึง สารคัดหลั่งที่ถูกขับออกมาทางช่องคลอด มีหน้าที่ช่วยในการหล่อลื่น ป้องกันการติดเชื้อ และระคายเคือง ซึ่งลักษณะ สี และปริมาณของตกขาว จะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคลและแต่ละช่วงของรอบเดือน โดยทั่วไปลักษณะตกขาวปกติจะมีเป็นมูกเหลวใส ไม่มีสี หรือมีสีขาวข้นคล้ายแป้งเปียก มีปริมาณเล็กน้อยพอชุ่มชื้นในช่องคลอด มีกลิ่นเฉพาะตัว ไม่เหม็น ไม่คัน เป็นกรดอ่อนๆ ส่วนปริมาณตกขาวจะมากหรือน้อยขึ้นกับแต่ละบุคคล โดยอาจจะมีตกขาวได้มากขึ้นในช่วงที่มีประจำเดือน หรือ อาจมีปริมาณลดลงได้เมื่อถึงช่วงวัยสูงอายุ
แต่หากพบว่าตกขาวมีปริมาณมากขึ้น หรือมีลักษณะผิดปกติไปจากเดิม เช่น มีสีขาวขุ่นมากขึ้น มีสีออกเหลือง มีสีเทาปน หรือ มีสีชมพู และมีกลิ่นคาวมากกว่าเดิมมาก จะถือว่าเป็น
ตกขาวที่ผิดปกติ ตกขาวที่ผิดปกติ มักเกิดจากการติดเชื้อของอวัยวะในระบบสืบพันธุ์ เช่น เชื้อแบคทีเรีย เชื้อรา เชื้อปรสิต และเชื้อโปรตัวซัว ที่ชื่อ ทริโคโมแนส วาจินาลิส Trichomonas Vaginalis เป็นต้น โดยอาจมีสาเหตุมาจากการมีเพศสัมพันธ์หรือไม่มีเพศสัมพันธ์ก็ได้
1. วันที่ 1-5 ของรอบเดือน: เป็นช่วงที่มีเลือดประจำเดือน
2. วันที่ 6-14 ของรอบเดือน: ส่วนมากจะมีตกขาวน้อยกว่าช่วงปกติ ตกขาวมีลักษณะขุ่น มีสีขาวหรือเหลือง และอาจมี ลักษณะเหนียวได้
3. วันที่ 14-25 ของรอบเดือน: ในช่วงก่อนวันตกไข่ ตกขาวอาจมีลักษณะเป็นเมือกลื่นๆ คล้ายไข่ขาว แต่หลังจากมีการ ตกไข่ ตกขาวจะกลับมามีลักษณะขุ่น มีสีขาวหรือเหลือง อีกครั้ง
4. วันที่ 25-28 ของรอบเดือน: ก่อนมีประจำเดือน จะเป็นช่วงที่ตกขาวมีปริมาณน้อยลงมากจนจางหายไป
“ตกขาว” สาเหตุเกิดจาก เพราะใน วัยเจริญพันธุ์จะมีการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนที่แตกต่างกันไปตามรอบของประจำเดือน ซึ่งการ เปลี่ยนแปลงนี่เอง ที่จะส่งผลต่อลักษณะของเหลวที่สร้างมาจากอวัยวะต่างๆ ในระบบสืบพันธุ์ เช่น ในช่วงกลางของรอบเดือน หรือช่วงที่ใกล้กับการตกไข่ จะเป็นเวลาที่ร่างกายมีฮอร์โมนเอสโตรเจนสูง ทำให้ช่วงนี้จะมีตกขาวลักษณะเหลวใสๆ มากกว่า ช่วงอื่นที่ปกติจะลักษณะขาวขุ่นคล้ายแป้งเปียก วิธีสังเกตง่ายๆ คือตกขาวที่ปกติ จะไม่มีกลิ่น และไม่คัน
▶ เฉดสีแดง : เลือดในช่วงที่มีประจำเดือน โดยทั่วไปจะเกิดขึ้นทุก 28 วัน หรืออยู่ในช่วง 21-35 วัน และจะใช้เวลาประมาณ 3-5 วัน แต่หากมีเลือดออกในช่วงอื่นนอกเหนือจากช่วงที่มีประจำเดือน ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุต่อไป
▶ เฉดสีขาว : ตั้งแต่สีขาวจนถึงสีเหลืองอ่อน ลักษณะเช่นนี้จะถือเป็นตกขาวปกติที่พบได้ทั่วไป แต่หากมีอาการผิดปกติ เช่น มีกลิ่น คัน หรือตกขาว มีลักษณะขาวเหนียวร่วมกับมีอาการอื่น ลักษณะนี้แสดงให้เห็นถึงความผิดปกติที่อาจเกิดจากการติดเชื้อราได้
▶ เฉดสีเหลืองเขียว : ลักษณะสีเหลืองเข้ม เหลืองเขียว จนถึงเขียว เป็นเฉดสีที่แสดงให้เห็นถึงความผิดปกติที่อาจเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียหรือเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
▶ เฉดสีใส : ตกขาวปกติส่วนใหญ่จะมีลักษณะเช่นนี้ คือ ใสหรือค่อนข้างขาว ลื่น ลักษณะคล้ายไข่ขาว
▶ เฉดสีเทา : ตกขาวสีเทาเป็นลักษณะเด่นของการติดเชื้อแบคทีเรียในช่องคลอด โดยอาจมีอาการแสดงอื่นๆร่วมด้วย เช่น มีกลิ่น คัน ระคายเคือง หรือมีอาการแดงบริเวณรอบๆช่องคลอด หากมีอาการเหล่านี้ควรรีบไปพบแพทย์ทันที
▶ รักษาความสะอาดบริเวณอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกให้แห้งและสะอาดอยู่เสมอ
▶ งดการมีเพศสัมพันธ์จนกว่าจะรักษาอาการจนหายดีแล้ว หากจำเป็นควรให้ฝ่ายชายสวมถุงยางอนามัยทุกครั้ง
▶ งดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในขณะรับการรักษา เพราะอาจมีผลกับยาที่รักษา
▶ ไม่ควรรักษาด้วยตนเอง เพราะสาเหตุที่ทำให้เกิดตกขาวผิดปกตินั้นมีได้หลากหลาย ซึ่งการซื้อยามารับประทานเองอาจทำให้ไม่หายเพราะใช้ยาไม่ตรงกับโรค อาจทำให้มีโรคอื่นแทรกซ้อนตามมา และอาจเป็นสาเหตุให้กลายเป็นการติดเชื้อดื้อยาได้
▶ อาการตกขาวผิดปกติ ส่วนหนึ่งเกิดจากการมีเพศสัมพันธ์ ดังนั้น จึงจำเป็นต้องรักษาทั้งผู้ป่วยและคู่นอนไปด้วยพร้อมๆกัน นอกจากนั้นอาการตกขาวผิดปกติยังอาจเกิดจากโรคมะเร็งปากมดลูก ซึ่งการไปพบแพทย์ตั้งแต่แรกจะช่วยในการวินิจฉัยโรคได้ตั้งแต่เนิ่นๆ และให้ผลในการรักษาที่ดีกว่าการพบโรคในระยะรุนแรงที่มีอาการมากแล้ว
▶ ในรายที่เป็นโรคประจำตัวที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อ เช่น โรคเบาหวาน ต้องรักษาหรือควบคุมโรคให้ดี
ผู้หญิงเราควรไปพบแพทย์เมื่อตกขาวมีลักษณะ สี หรือกลิ่น ผิดไปจากปกติ หรือมีอาการทางช่องคลอด เช่น
● มีลักษณะแดง คัน เจ็บ แสบร้อน หรือระคายเคืองบริเวณอวัยวะเพศหรือช่องคลอด
● ตกขาวมีลักษณะเป็นฟอง หรือมีลักษณะคล้ายแป้งเปียก
● ตกขาวมีสีเหลือง เขียว หรือเทา
● มีเลือดหรือเลือดออกกะปริดกะปรอยในช่วงที่ไม่มีประจำเดือน
● มีกลิ่นรุนแรง
โดยทั่วไปการติดเชื้อหรือความไม่สมดุลของฮอร์โมนเพศหญิงอาจมีผลทำให้ตกขาวผิดปกติได้ ซึ่งบางครั้งอาจจำเป็นต้องได้รับการรักษา ดังนั้น ผู้ที่สังเกตเห็นอาการผิดปกติของตกขาวหรืออาการอื่นๆ ที่อาจบ่งบอกถึงความผิดปกติของระบบสืบพันธุ์ ควรไปพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุและทำการรักษาต่อไป
เอกสารอ้างอิง
• Medthai. Leucorrhea. available online : https://medthai.com/%E0%B8%95%E0%B8%81%E0%B8%82%E0%B8%B2%E0%B8%A7/
• NINA MUTONE MD, Probiotics and Vaginal Health, Livestrong.com, available online : https://www.livestrong.com/article/319856-probiotics-vaginal-health/
• Sarah Cribby, 1, 2 Michelle Taylor, 1, 2 and Gregor Reid 1, 2 *, Vaginal Microbiota and the Use of Probiotics, Interdiscip Perspect Infect Dis. 2008
• Falagas M.E, Betsi G.I, Athanasiou S.,2007, Probiotics for the treatment of women with bacterial vaginosis, Clinical Microbiology and Infection, Volume 13, Issue 7, July 2007, Pages 657-664
